બંજર એક કાંટાળો છોડ છે જે ઉજ્જડ નદી અથવા ઉદ્યાનમાં પોતાની મેળે ઉગે છે, જેનો ઉપયોગ ઘણી આયુર્વેદિક દવાઓમાં થાય છે. આ છોડને સત્યનાશી કહેવામાં આવે છે. આ છોડ ખાલી જગ્યા કે જંગલમાં આપોઆપ ઉગે છે. તે પીળા ફૂલો ધરાવે છે અને આખા ઝાડમાં કાંટા છે. આ છોડ ખૂબ જ આકર્ષક છે.
સત્યનાશીના છોડને ખૂબ જ ફાયદાકારક ઔષધી માનવામાં આવે છે. તેના બીજનો ઉપયોગ અનેક રોગોમાં થાય છે. તેના બીજ બરાબર સરસવના દાણા જેટલા હોય છે. આ સિવાય પીળા ફૂલ પણ ફાયદાકારક છે. સત્યનાશી છોડને સ્વર્ણક્ષીરી, કટુપર્ણી, પીળો ધતુરો, દારુડી નામોથી પણ ઓળખવામાં આવે છે.
સત્યનાશી છોડ કયા રોગોમાં ફાયદાકારક છે ?
આ છોડનો ઉપયોગ અનેક રોગોની દવા તરીકે થાય છે. પાનનો ઉપયોગ મેલેરિયા તાવ, અલ્સર અને ત્વચાની સમસ્યાઓમાં થાય છે. મૂળનો ઉપયોગ પેશાબ સંબંધી સમસ્યાઓ તેમજ ત્વચા સંબંધિત રોગોમાં પણ રાહત મેળવવા માટે થાય છે. તેનો રસ પોલિયો, મોતિયા, આંખ લાલ થવી, અસ્થમા જેવા રોગોમાં ફાયદાકારક છે.
અસ્થમામાં ફાયદાકારક - સત્યનાશીના છોડના મૂળમાં સ્વાદ અનુસાર પાણી અથવા દૂધ અને ખાંડ ઉમેરીને તેનો ઉપયોગ કરો. તેનાથી અસ્થમા અને ઉધરસની સમસ્યામાં રાહત મળશે. તેની ગોળીઓ પણ બજારમાં ઉપલબ્ધ છે. 1 ગોળી પાણી સાથે દિવસમાં 3 વખત લેવાથી અસ્થમામાં આરામ મળશે.
ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ દૂર થાય છે - જે લોકોને ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ હોય તેમના માટે પણ આ છોડ ફાયદાકારક સાબિત થાય છે. આયુર્વેદમાં ત્વચા માટે સત્યનાશી તેલ, સત્યનાશીનો રસ અને સત્યનાશી દૂધનો ઉપયોગ થાય છે. તેનાથી જૂના ફોડલા અને ખંજવાળની સમસ્યા દૂર થાય છે.
મોઢાના ચાંદામાં રાહત - સત્યનાશીની મુલાયમ સાંઠા અને પાન ચાવવાથી મોઢાના ચાંદામાં રાહત મળે છે. તેના પાન ચાવવા પછી થોડું દહીં અને સાકર ખાવાથી પણ મોઢાના ચાંદાથી તરત રાહત મળે છે.
કબજિયાતમાં રાહત - ગેસ અને કબજિયાતની સમસ્યામાં સત્યનાશીના છોડ અને અજવાઇનના મૂળને ઉકાળીને તેનો ઉકાળો બનાવો. આને સવાર-સાંજ પીવાથી ગેસ અને કબજિયાતની સમસ્યા થોડા દિવસોમાં જ ઠીક થઈ જાય છે.
(Disclaimer- આ લેખમાં દર્શાવેલા સૂચનો માત્ર સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે, તેને વ્યાવસાયિક તબીબી સલાહ તરીકે ન લેવા જોઈએ. કોઈ પણ રોગ માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે. GUJARATPOST NEWS આ માહિતીને લગતી કોઇ પણ જવાબદારી સ્વીકારતું નથી)