વરસાદની મોસમમાં નીંદણની સાથે બીજી ઘણી વસ્તુઓ ઉગે છે જે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. રાજસ્થાનના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં હજુ પણ ખાલી ખેતરોમાં કાચરી ઉગી રહી છે. કાચરી એક જંગલી વેલો છે, જેના ફળમાંથી શાકભાજી બનાવવામાં આવે છે. રાજસ્થાનમાં બનેલી કાચરી શાક આખી દુનિયામાં પ્રખ્યાત છે. રાજસ્થાન આવતા વિદેશી અને દેશી પર્યટકો કાચરી અને સાંગરી શાકભાજી ખૂબ પસંદ કરે છે. કાચરીને જંગલી તરબૂચ અને ગરીબોના કિસમિસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે ત્રણથી ચાર મહિના માટે ઉપલબ્ધ હોય છે.
ત્યાર બાદ તેને સૂકવીને 12 મહિના સુધી તેમાંથી શાકભાજી બનાવી શકાય છે. તેનો સ્વાદ મીઠો અને ખાટો હોય છે. તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ચટણી, અથાણું અને શાકભાજી બનાવવામાં થાય છે. આ એક જંગલી લતા છે, તેના પાંદડા કાકડી જેવા છે અને તેના પર પીળા ફૂલો ઉગે છે.તે રાજસ્થાનના રણ ભાગમાં સૌથી વધુ જોવા મળે છે. કાચરીને ભૂખ વધારનાર ફળ પણ માનવામાં આવે છે, તેમાં હાજર ફાઇબર પાચનતંત્રને મજબૂત રાખવામાં મદદ કરે છે.
કાચરીમાં ભરપૂર માત્રામાં એન્ટીઓક્સીડેન્ટ હોય છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે. આ સિવાય કાચરીમાં પ્રોટીન હોય છે, જે સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે. તે શરીરને મજબૂત બનાવે છે. તેમાં હાજર મેગ્નેશિયમ ગ્લુકોઝ અને ઇન્સ્યુલિનના ચયાપચયમાં મદદ કરે છે. આ શાક ડાયાબિટીસમાં ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
કાચરીમાં રહેલા તત્વો પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં મદદરૂપ છે. તે ગેસ, અપચો અને કબજિયાત જેવી સમસ્યાઓમાં રાહત આપે છે. આ સિવાય તેમાં રહેલા પોષક તત્વો ભૂખ વધારવામાં મદદ કરે છે. જેને ભૂખ નથી લાગતી તેણે આ શાક ખાવું જોઈએ. કચરીમાં રહેલા તત્વો પથરીને તોડીને બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે. આયુર્વેદમાં આ ફળનું ખૂબ મહત્વ માનવામાં આવે છે.
ઘરમાં કાચરી રોપવા માટે, સૌપ્રથમ વેલાને સૂર્યપ્રકાશવાળી જગ્યાએ વાવો, જ્યાં તેને દરરોજ ઓછામાં ઓછા 6-8 કલાક સૂર્યપ્રકાશ મળે. આ સિવાય સારી ડ્રેનેજવાળી જમીન પસંદ કરો. ગાયના છાણનું ખાતર અથવા ખાતર જમીનમાં ભેળવવાથી ફાયદો થશે. કાચરીના બીજને 1-2 ઈંચ ઊંડા વાવો. બીજ વચ્ચે 1-2 ફૂટનું અંતર રાખો જેથી છોડને ઉગાડવા માટે પૂરતી જગ્યા મળે. બીજ વાવ્યા પછી જમીનને થોડી ભેજવાળી રાખો, પરંતુ વધુ પાણી ન આપો. જેમ જેમ છોડ ઉગે છે તેમ તેમ નિયમિતપણે પાણી આપો.
છોડના વિકાસ દરમિયાન દર 4-6 અઠવાડિયે સંતુલિત ખાતર આપો. છોડને બચાવવા માટે જરૂરીયાત મુજબ જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરો. જ્યારે કાચરી ફળ આકાર લે અને તેનો રંગ વધવા લાગે ત્યારે તેને કાપી લો. આ રીતે તમે સરળતાથી ઘરે કચરી ઉગાડી શકો છો.
(Disclaimer- આ લેખમાં દર્શાવેલા સૂચનો માત્ર સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે, તેને વ્યાવસાયિક તબીબી સલાહ તરીકે ન લેવા જોઈએ. કોઈ પણ રોગ માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે. GUJARATPOST NEWS આ માહિતીને લગતી કોઇ પણ જવાબદારી સ્વીકારતું નથી)